Câu hỏi chất nhầy trong dịch vị có tác dụng gì cũng như vai trò của nó đối với hệ tiêu hóa là gì. Đây là thắc mắc của nhiều người về dịch vị dạ dày bởi nó là bộ phận hết sức quan trọng.
Niêm mạc dạ dày được bao phủ bởi các chất nhầy, vậy cùng nghiên cứu rõ hơn qua bài viết.
Nội dung chính
Tìm hiểu khái niệm dịch vị là gì?
Dịch vị được tiết ra từ tuyến vị của dạ dày, là hỗn hợp của nhiều chất. Nó hơi sánh, không màu, chất lỏng được tạo bởi enzyme pepsin và acid clohydric – HCl.
Trong đó HCl thường kết hợp với protein hoặc tồn tại tự do, vai trò của nó là kháng vi khuẩn. Nhất là các vi sinh vật có hại, đồng thời tiêu hóa thức ăn và ngăn ngừa nhiễm trùng.
Còn enzyme pepsin hỗ trợ dạ dày tiêu hóa thức ăn chứa protein thành dạng peptide dài. Hay thành các polypeptide liên tục, không phân nhánh để tiêu hóa tốt nhất.
Bên cạnh đó chất nhầy sẽ bao quanh thức ăn làm chúng dễ dàng di chuyển trong hệ tiêu hóa.
Mỗi dạ dày của mỗi người thường tiết ra từ 1 đến khoảng 2,5 lít dịch vị, bao bọc niêm mạc và thức ăn.
Chúng chủ yếu được đáy dạ dày và niêm mạc thân bài tiết ra với các vai trò khác nhau.
Đặc tính màu sắc, mùi vị, thể tích và độ nhầy của dịch vị dạ dày
Về màu sắc, chúng không màu, trong suốt, khi đổi màu nghĩa là dạ dày đang có vấn đề. Điển hình chuyển đỏ dễ gặp bệnh xuất huyết dạ dày, giãn tĩnh mạch, chấn thương, thậm chí là ung thư dạ dày.
Nếu chuyển màu nâu đen rất dễ gặp các bệnh liên quan đến mật. Lúc này cần đến bệnh viện chẩn đoán chính xác qua các xét nghiệm sinh hóa.
Mùi dịch vị hơi hăng, có mùi lạ tức là đường tiêu hóa gặp bệnh lý bất thường. Hẹp môn vị sẽ có mùi hôi, chua, tắc ruột/ rò dạ dày có mùi nồng nặc như phân. Khi không có mùi cũng là biểu hiện của vô toan dạ dày.
Mỗi khi đói, cơ thể sẽ tiết 50ml/ giờ, nhiều hơn đến 250ml/ giờ là triệu chứng tăng tiết dịch dạ dày/ hẹp môn vị.
Chất nhầy có độ nhớt cố định, nếu vượt qua ngưỡng đó thì có thể do nguyên nhân. Đó là nuốt đờm từ hầu mũi, nước bọt xuống, do ứ đọng, hoặc tệ hại hơn là viêm dạ dày.
Phân chia theo thành phần dịch tiết
Dựa vào thành phần của dịch tiết có thể chia thành tuyến vùng thận, tuyến vùng tâm vị và môn vị.
Đối với tuyến tâm vị, môn vị, chất nhầy tại đây được bài tiết nhằm bảo vệ vùng niêm mạc của dạ dày.
Tuyến vùng thận – tuyến tiêu hóa chính, được cấu tạo từ 4 tế bào khác nhau.
Nhiệm vụ tiết pepsinogen được hiểu là dạng tiền enzyme và lipase là nhiệm vụ của tế bào chính.
Tế bào viền tác động lên pepsinogen, bài tiết ra HCl, chuyển hóa thành các enzym pepsin.
Tế bào cổ tuyến – tế bào gốc tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc không bị HCl ăn mòn.
Tế bào tiết ra hormone gastrin là tế bào nội tiết, có vai trò kích thích tuyến vị hoạt động.
Bên cạnh đó một ít chất nhầy có tên HCO3 còn được tiết ra từ niêm mạc dạ dày. Nhìn chung dịch vị có tới 99,5% là nước, 0,5% còn lại là các chất vô cơ, hữu cơ, enzym.
Nhóm enzyme tiêu hóa có vai trò gì?
Vai trò của pepsin là thủy phân protein nhận được thành các peptone, polypeptide, proteose. Thường tiêu hóa 10-20% từ thức ăn, hay tiêu hóa collagen, hoạt động mạnh khi pH từ 2-3.
Cơ thể hấp thụ từ 60-100g lipid/ ngày, chủ yếu là triglycerid chiếm 90%. 10% còn lại có thể kể đến các vitamin tan trong mỡ, một số phospholipid và cholesterol.
Lipase tiêu hóa lipid tương tự như enzyme yếu, phân giải triglycerid thành các acid béo và glycerol. Acid béo được giải phóng từ đây sẽ làm niêm mạc vùng tá tràng tiết hormone cholecystokinin.
Từ đó làm tuyến tụy bài tiết ra lipase hỗ trợ tiêu hóa.
Chymosin rất quan trọng với trẻ nhỏ đang bú mẹ, là một enzyme tiêu hóa sữa. Nó phân giải caseinogen, giữ casein trong dạ dày để trẻ nhận được nhiều sữa hơn.
HCl cực kỳ quan trọng khi tiêu hóa dù không phải là enzym tiêu hóa. Nhưng nó đã tạp pH cần thiết, phù hợp để pepsin hoạt động, ngoài ra còn sát khuẩn.
Các vi khuẩn trong thức ăn sẽ bị diệt hết, nếu ít HCl sẽ bị nhiễm khuẩn tiêu hóa.
Trong dịch vị dạ dày tác dụng chất nhầy là gì?
Hệ tiêu hóa ở người tiêu hóa thức ăn dễ hơn nhờ các men tiêu hóa acid tiết ra. Từ khi mới sinh ra đến 2 tuổi, lượng acid tiết ra tương đương người trưởng thành.
Ngoài ra khi tiếp xúc trực tiếp chúng còn bào mòn, làm niêm mạc dạ dày tổn thương. Từ đó dễ mắc bệnh xuất huyết dạ dày, tăng khả năng bị viêm loét dạ dày và tá tràng.
Để bảo vệ sẽ có lớp chất nhầy được tiết với dạng như lớp màng chắn. Chúng cấu tạo từ glycoprotein và mucopolysaccarid phủ lên niêm mạc.
Lượng chất nhầy ít sẽ dẫn đến niêm mạc bị bào mòn do dạ dày tiêu hóa thức ăn.
Cũng nhờ nó mà thức ăn hấp thụ vào cơ thể được chuyển hóa dễ dàng đến cơ quan tiêu hóa.
3 giai đoạn của quá trình bài tiết dịch vị
Giai đoạn đầu khi cơ thể đang đói, chưa có thức ăn vào trong dạ dày. Khi chúng ta nhìn, ngửi, nghĩ ngợi hay nuốt thức ăn thì dịch vị bắt đầu được kích thích.
Thức ăn càng hấp dẫn, càng ngon và đẹp mắt thì cơ thể càng tiết nhiều để tiêu hóa nhanh.
Cả phản xạ không và có điều kiện đều tiết ra, chủ yếu tâm lý tác động đến hoạt động bài tiết này.
Sang đến giai đoạn 2, nuốt và đưa thức ăn vào dạ dày, lúc này chúng sẽ quấn lấy nhau. Đồng thời dạ dày sẽ co bóp nhằm nhào trộn dịch vị với thức ăn.
Hơn nữa bộ phận phản xạ cũng nhận được tín hiệu kích thích từ dạ dày, giải phóng gastrin và histamin.
Trong toàn bộ quá trình này hoạt động bài tiết diễn ra liên tục chiếm 70% lượng dịch của cả bữa.
Giai đoạn cuối cùng là khi thức ăn được tiêu hóa hết, chuyển xuống dưới ruột non. Lúc này tá tràng căng lên, lượng HCl còn lại sẽ được đẩy xuống, tiếp tục tiết dịch.
Tuy nhiên dịch tiết ít hơn, chiếm 10% với vai trò tiêu hóa và hấp thu nốt.
Xem thêm :